Parku Kombëtar ,,Bjeshkët e Nemuna” ndodhet në pjesën perëndimore të basenit të Dukagjinit (Fig. 1.) me drejtim të shtrirjes Veri – Jug. Ka sipërfaqe prej 63.027.75 ha, e cila në aspektin administrativ i takon: Komunës së Istogut 50.74 km2 ose 8.05%, Komunës së Pejës 328.47 km2 ose 52.11%, Komunës së Deçanit 167.86 km2 ose 26.63%, Komunës së Junikut 52.72 km2 ose 8.37% dhe Komunës së Gjakovës 30.48 km2 ose 4.84% (IPH, 2013). Lartësia mbidetare luhatet nga 500 deri 2656 m (Maja Gjeravica). Në pikëpamje gjeomorfologjike karakterizohet me gryka, lugina, dukuri karstike, glaciale, fluvioglaciale dhe të denudacionit. Elementet gjeomorfologjik më të rëndësishme paraqesin; Gryka e Rugovës, Gryka e lumëbardhit të Deçanit, ndërsa në aspektin hidrik karakteristik është burimi i Radavicit i cili në një distancë të shkurtë formon; burimin, ujëvarën dhe grykën (Pasha H, 1975). Këto dukuri natyrore të gërshetuara midis tyre paraqesin një reliev mjaft të larmishem dhe interesant i cili përveç që duhet të mbrohet paraqet potencial edhe për zhvillimin edukativo-arsimor, hulumtues, zhvillim të turizmit dhe rekreacionit etj. Qëllimi i punimit është që vë në pah veçoritë hidrografike dhe hidrogjeologjike të Parkut Kombëtar ,,Bjeshkët e Nemuna” me qëllim të valorizimit të kësaj zone në aspektin e mbrojtjes së vlerave të natyrës dhe përfitimeve ekonomike. Klima është malore me elemente të klimës kontinental (pjesa e lindore) (Pllana, 1991). Temperaturat mesatare mujore luhaten nga -0,33°C deri 21,37°C, stacioni Pejë dhe stacioni Istog nga 0.3°C deri 20.8°C (IH,, Jarosllav Çerni, 1983). Në periudhën 1992-1998, temperaturat janë luhatur nga 0,94°C deri 22,2°C, me një mesatare vjetore prej 11,4°C (stacioni Pejë), ndërsa nga 2,32°C deri 21,7°C, me një mesatare vjetore prej 12,2°C (stacioni Istog) (IHMK, 2010). Luhatja e temperaturave në stacionin Pejë në periudhën 2002-2007, ishte nga -0,18°C deri 24°C (stacioni Pejë) (IHMK, 2008). Në periudhën 2010-2012, temperaturat janë luhatur nga -2.1 °C deri 23,0°C (stacioni Pejë) (IHMK, 2012). Nga të gjitha periudhat rezulton se muaj më i ftohët është Janari, ndërsa muaji më i nxehtë është Gushti. Reshjet mesatare vjetore luhaten nga 650 mm (pjesa fushore) deri mbi 1400 mm (pjesa malore). Periudha kohore 1948-1978, rezulton me reshje mesatare vjetore 1408 mm (stacioni Junik), 886 mm (stacioni Pejë) dhe 706 mm (stacioni Gjurakoc) (IH,, Jarosllav Çerni, 1983).Në periudhën 1992-1998, reshjet vjetore në stacionin Pejë 761,8 mm dhe në stacioni Istog 515,8 mm (IHMK, 2010). Periudha 2002-2007, tregon se reshjet mesatare vjetore në stacionin e Pejës ishin 820,05mm. Në periudhën kohore 2010-2012 në stacionin e Pejës janë regjistruar reshje mesatare vjetore 529,43 mm (IHMK, 2013).Rrjeti hidrografik është mjaftë i zhvilluar. Lumenjtë kryesor janë: Lumbardhi i Pejës, Deçanit, Lloqanit dhe lumi Erenik. Lumbardhi i Pejës në stacionin hidrometrik Drelaj ka treguar prurje mesatare vjetore të ujit prej Qmes.vjet.=4,33 m3 /s. Lumbardhi i Deçanit në stacionin hidrometrik të Deçanit kanë treguar se prurja mesatare vjetore e ujit është Qmes.vjet.=4,64 m3 /s. Të gjitha ujërat rrjedhin në drejtim të lindjes dhe juglindjes dhe shkarkohen në lumin Drini i Bardhë. Ndërtimi gjeologjik është mjaft i larmishëm dhe kompleks. Formacionet më të vjetra janë ato të Paleozoikut, ndërsa ato më të reja janë të Kuaternarit (Mekshiqi N., etj. 2009). Në pikëpamje të karakteristikave hidrogjologjike (KPMM, 2006), ndërtimit gjeologjike, litologjik, strukturor e tektonikë, në zonën e parkut janë dalluar katër tipe të akuiferve ujor: akuiferi me porozitet intergranular, akuifer me porozitet të plasave dhe çarjeve, akuifer karstik dhe akuifer të dobët ujëmbajtës (KPMM, 2006). Për sa më lart, ky punim jep një panoramë sintetike të aspekteve hidrografike dhe hidrogjeologjike të Parkut Kombëtar ,,Bjeshkët e Nemuna’’ nëpërmjet përdorimit të metodave bashkëkohore të përpunimit, bazuar në të dhëna historike dhe të kohëve të fundit. Punim paraqet interes në aspektin aplikativ të punimeve dhe projekteve për vlerësimin dhe valorizimin ekonomik dhe turistik të burimeve hidrike në zonën e Parkut Kombëtar ,,Bjeshkët e Nemuna’’. National Park ,,Bjeshkët e Nemuna” is located in the western part of Dukagjini basin (Fig. 1) with direction of expansion North - South. Its area is 63.027.75 hectares, which administratively belongs to: Istog Municipality 50.74 km2 or 8.05%, Peja Municipality 328.47 km2 or 52.11%, Decani municipality 167.86 km2 or 26.63%, Junik municipality 52.72 km2 or 8.37% , Gjakova Municipality 30.48 km2 ose 4.84%, (ISP, 2013). Elevation ranges from 500 to 2656 m (Gjaravica top). In geomorphologic point of view is characterized by gorges, valleys, karst phenomena, glacial, fluvioglacial and denudation. The most important Geomorphic- elements present; Rugova Gorge, Decani Lumbardh Gorge and Radavci source which forms in a short distance: source, waterfall and gorge (Pasha H, 1975). These naturalphenomena intertwined between them represent a diverse terrain and interesting which should be protected, because presents a potential also for developing the education, research, tourism, recreation etc. The purpose of this paper is to highlight hydrographic and geological features of the National Park ,,Bjeshkët e Nemuna” in order to valorize this area in terms of protection of natural values and economic benefits. There is a mountain climate with continental climate elements (eastern part) (Pllana, 1991). Average monthly temperatures range from -0,33°C to 21,37°C, Peja station and Istog station from 0.3 ° C to 20.8 ° C (IH,, Jarosllav Çerni, 1983). In the period 1992-1998, temperatures ranged from 0,94°C to 22,2°C, with an annual average of 11.4 ° C (Peja station), while from 2.32 ° C to 21.7 ° C, with an annual average of 12.2 ° C (Istog station) (KHI, 2010). Fluctuation of temperatures in Peja station during 2002-2007, was from -0.18° C to 24°C (Peja station) (KHI, 2008). In the period 2010-2012, temperatures ranged from -2.1 ° C to 23.0 ° C (Peja station) (KHI, 2012). Apart from all periods resulted that the coldest month is January, and the hottest month is August. The average annual rainfall range from 650 mm (the field area) to over 1400 mm (the mountain area). The time period 1948-1978 results in average annual precipitation 1408 mm (Junik station), 886 mm (Peja station) and 706 mm (Gjurakoc station) (IH,, Jarosllav Çerni, 1983). In the period 1992-1998, annual rainfall in Peja station 761.8 mm and in Istog station 515.8 mm (KHI, 2010). The average annual rainfall during 2002-2007 in Peja are recorded to be 820,05mm . In the period 2010-2012 in Peja station was recorded the average annual rainfall of 529.43 mm (KHI, 2013). The hydrographic network is well developed. The main rivers are: Lumëbardhi of Peja, Decani, Lloqan and Erenik River. Peja Lumëbardhi in Drelaj hydrometric station showed annual water flow of Qmes.vjet.=4,33 m3 /s. Lumëbardhi of Decani in Decani hydrometric station showed that average annual water flow is Qmes.vjet.=4,64 m3 /s. All waters flow eastward and southeast and discharge to the White Drin river. Geological structure is quite diversified and complex. Older formations are those of Paleozoic while the newer ones are Quaternary (Mekshiqi N., et.al. 2009). In view of the hydro geological characteristics (ICMM 2006), geological, lithological, structural and tectonic area of the park are four distinct types of aquifers (aquifer horizons) water, aquifer with intergranular porosity, porous aquifer crevices and cracks, aquifer with karst porosity and terrain without water (ICMM, 2006). As above, this paper gives a synthetic overview of hydrographic and geological aspects of the National Park ,,Bjeshkët e Nemuna’’ using modern methods of processing, based on historical and recent data. The paper is interesting in terms of application of works and projects for economic and tourist evaluation and valorization of water resources in the area of National Park ,,Bjeshkët e Nemuna’’.

Author Name: Hazir ÇADRAKU , Rizah MURSELI , Shpend AGAJ

URL: View PDF

Keywords: park, gjeomorfologji, hidrografi, hidrogjeologji, akuiferetj.

ISSN: 1857-9000

EISSN: 1857-9019

EOI/DOI:

Add Citation Views: 1

---